Zondag 1 juni 2025

Beste imkercollega’s,

Zoals bij velen al bekend: de Aziatische hoornaar rukt verder op in Nederland. Zeker in het zuiden van ons land is deze invasieve exoot flink terrein aan het winnen. Ook in Amsterdam verwachten we dit jaar aanzienlijk meer nesten dan in het afgelopen jaar. Vorig jaar werden er acht nesten in Amsterdam en directe omgeving opgespoord en geruimd. Een nest heeft een vermenigvuldigingsfactor van vier tot zeven, dus de verwachting is dat er in dit jaar tussen de 30 tot 56 nesten zullen worden aangetroffen. Op het Nieuwe Bijenpark is al een beginnend nestje aangetroffen in een lege en open bijenkast. Ook in Watergraafsmeer is een embryonest verwijderd. Op verschillende plaatsen in en rond Amsterdam zijn al Aziatische hoornaarkoninginnen waargenomen.

De nestjes zijn nu nog klein, formaat tennisbal, en daarom nog vrij makkelijk te verwijderen. Maar wees voorzichtig, want er zijn waarschijnlijk al werksters in het nest aanwezig en zij zullen agressief reageren naar iedereen die in de buurt van hun nest komt. Een normaal imkerpak beschermt niet tegen de steken van de Aziaat, ze steken daar gemakkelijk doorheen.

In juni verhuist het volk naar een nieuw gebouwd secundair nest wat meestal hoog in een boom hangt. Deze nesten zijn veel moeilijker om te verwijderen omdat ze vaak lastig bereikbaar zijn en het volk massaal in de aanval zal gaan als je in de buurt komt. Ook belangrijk om te weten: naar schatting zal zo’n 30% van de nesten niet naar een secundair nest verhuizen en bouwt het volk het oude nest verder uit. Het nest blijft dan dus op de oude plek lager bij de grond, bijvoorbeeld in dicht struikgewas. Ook deze nesten vormen zeker een gevaar, want ook hier zullen de werksters massaal in de aanval gaan als het nest per ongeluk verstoord wordt. We kennen al voorbeelden van groenmedewerkers die tijdens snoeiwerkzaamheden per ongeluk op een nest stuitten en flink gestoken zijn. Dit soort situaties kunnen ernstige gevolgen hebben.

De primaire nestjes worden op dit moment gebouwd op beschutte, droge plekken. Zo zijn er al nestjes onder een afdak aangetroffen, maar ook in een lege bijenkast, een opbergkist of soms ook in een nestkastje. Wees daarom alert en maak direct een melding op waarneming.nl als je een Aziatische hoornaar ziet vliegen in de buurt van zo’n plek. Door nu goed op te letten kunnen we overlast later in het jaar hopelijk voorkomen.

Mocht je een nestje vinden, meld het dan op waarneming.nl en breng ons op de hoogte. Graag voorzien van een foto van de Aziatische hoornaar, zodat de melding geverifieerd kan worden. Als een foto maken niet lukt, kunnen wij ook helpen met de determinatie en mogelijk ook het ruimen van het nestje als dit nog niet te groot is. Het is belangrijk om echt met zekerheid vast te stellen dat het om de Aziatische hoornaar gaat, in de praktijk gaat dit helaas nog wel eens mis en sneuvelen er onschuldige wespen of soms zelfs de Europese hoornaar, die nota bene juist een concurrent van de Aziaat is. Laten we er samen voor waken dat er geen onnodige slachtoffers vallen!

Zoals waarschijnlijk al bekend bij veel van jullie hebben we vanuit de taakgroep Aziatische hoornaar Noord-Holland verschillende lokale zoekgroepen opgericht. We houden elkaar via whatsappgroepen op de hoogte van de meldingen en waarnemingen die binnenkomen. Samen zetten we ons in om zoveel mogelijk nesten op te sporen zodat deze verwijderd kunnen worden. Voor de verschillende stadsdelen in Amsterdam zijn we nog hard op zoek naar vrijwilligers. Als je wilt helpen, neem dan contact op met ondergetekende, Ko Veltman of met Marike Post. Contactgegevens staan onder dit artikel vermeld. Het opsporen van een nest en daarna meekijken hoe het wordt verwijderd is leuk, interessant en leerzaam. En zeker dit jaar is opsporing belangrijker dan ooit om de verwachte explosieve groei van het aantal nesten dit en volgend jaar zoveel mogelijk tegen te gaan. Dus, meld je aan en loop eens mee om te kijken hoe e.e.a. in zijn werk gaat, alle hulp wordt zeer gewaardeerd!

Ook zijn we inmiddels in contact met de gemeente Amsterdam. Omdat wij dit jaar zoals in dit artikel beschreven aanzienlijk meer overlast van de Aziatische hoornaar kunnen verwachten, zijn wij in gesprek gegaan met twee stadsecologen van onze stad. Tijdens dat gesprek hebben wij onze zorgen geuit. Zo hebben we verteld over de ervaringen van vorig jaar, zoals een situatie waarbij een nest uit een boom was gewaaid en daardoor een serieus gevaar vormde voor de directe omgeving. Dit voorval vorig jaar, maar ook andere gebeurtenissen, leerden ons dat het nog niet eenvoudig was om op die momenten de juiste oplossingen te kunnen realiseren. Toen wij de politie contacteerden bleek dat zij dit niet tot hun verantwoordelijkheden rekenden en stuurden ons door naar Handhaving. Handhaving gaf op haar beurt aan de volgende dag wel eens te komen kijken.  Intussen lag er een boos en agressief volk hoornaars op de stoep, en konden wij niet meer doen dan er een lintje omheen spannen.

In het gesprek deze week met een van deze stadsecologen hebben wij samen nagedacht over mogelijkheden en oplossingen om de verwachte overlast zoveel mogelijk te beperken. Zo hebben we gekeken naar hoe samen te kunnen werken aan voorlichting voor zowel burgers als lokale instanties. Deze stadsecoloog in kwestie heeft daar goede ideeën over. Hij gaat met ons, maar ook binnen de gemeente, kijken naar wat er mogelijk is. Ook is hij bereid te onderzoeken of er mogelijk een zenderset kan worden gefinancierd, dit zou ons enorm helpen met de opsporing van nesten. De ervaringen elders leren dat een nest met zo’n set soms al binnen een dag kan worden gevonden, terwijl het zonder dit soort apparatuur soms wel twee weken kan duren. Kortom, als straks in het najaar de Aziatische hoornaars in grotere aantallen rondvliegen hopen wij beter voorbereid te zijn dan het afgelopen jaar.

Maar, dit alles zal alleen kunnen werken als er meer imkers willen meehelpen bij het signaleren, melden en opsporen van de nesten. De Aziatische hoornaar is er en gaat niet meer weg. Wij geloven dat we wel een belangrijke bedrage kunnen leveren aan het beheersbaar houden van dit probleem. In Frankrijk heeft men enige tijd gedacht dat beheersing niet realistisch was en werd de bestrijding afgebouwd. Inmiddels is men daarop teruggekomen, ook door enorme financiële verliezen in de landbouwsector. Vorig jaar is er dan ook een nieuwe wet aangenomen en is de bestrijding weer geïntensiveerd! Ook in Engeland blijft de overheid nog steeds investeren in opsporing en bestrijding.

Nu wij hier in Nederland ook te maken hebben met deze problematiek zien we dat n.a.v. het EIS-rapport de provincies geneigd zijn ook hier wat laconiek op het probleem te reageren. Terwijl wij in een vlak land leven waar bestrijding een stuk makkelijker is dan in Frankrijk. Via de taakgroep Aziatische hoornaar Noord-Holland zijn imkers in Noord-Holland goed verenigd. Informatie wordt snel uitgewisseld en wij helpen elkaar waar nodig. Steeds meer imkers beseffen dat als wij dit probleem beheersbaar willen houden onze bijdrage van groot belang is. Laten we ons samen inzetten voor de bescherming van onze biodiversiteit en onze geliefde bijen!

Ko Veltman.

Disclaimer: voor meer informatie of als je je wilt aanmelden voor de imker zoekgroep Amsterdam, neem dan contact op met Ko Veltman via kosan@telfort.nl of met Marike Post via marike.post@live.nl